Net als u bijna wegzakt in een diepe slaap, schrikt u wakker van een schok die door uw benen of armen gaat. Of u slaapt bijna en valt ineens in een gapende diepte. Althans zo voelt het, want in werkelijkheid ligt u veilig in uw bed. Wat is dat voor vreemd fenomeen?
Zo’n schokje of vallend gevoel in de fase tussen wakker zijn en slapen heet een hypnagoge schok of een slaapstuip. De wetenschap is er niet uit wat dat gekke gevoel veroorzaakt, want er is nog geen uitgebreid onderzoek naar gedaan. Er zijn wel een paar theorieën.
Ontspannen spieren
Als u slaapt, zijn uw spieren ontspannen. Tijdens de REM-slaap, de fase waarin u droomt, zijn de spieren van de ledematen zelfs tijdelijk verlamd. U valt niet in een keer in slaap en ook de spieren worden niet met een knopje in een klap uitgeschakeld. Hersendelen vallen achtereenvolgens in slaap.
Zo kan het gebeuren dat de hersengebieden die zorgen voor waarneming nog wakker zijn, terwijl het gedeelte van uw brein dat uw spieren aanstuurt al wel slaapt. Het wakkere hersengebied denkt daardoor dat u valt en spant in een reflex al uw spieren aan om u overeind te houden. Dit ervaart u als een schokje in ledematen.
Stress
Sommige wetenschappers denken dat de stuiptrekkingen iets te maken hebben met stress, angst of een verstoorde nachtrust. Ze komen namelijk vaker voor als u heel moe bent of niet comfortabel ligt. Een andere hypothese is dat u tijdens het in slaap vallen mini-REM-slaapjes doormaakt waarin u begint te dromen en de spieren zich ontspannen. Deze REM-slaap tijdens het inslapen zou kunnen bijdragen aan het voorkomen van hypnagoge schokken.
Veel mensen hebben wel eens last van een schok voor ze in slaap vallen. Meestal voelt u het een of twee keer per nacht. Als u weer wakker schiet door die vreemde gewaarwording is dat misschien vervelend, maar het kan geen kwaad. De schokjes zijn ongevaarlijk, u laat hooguit uw bedgenoot schrikken.
Rusteloze benen
Ervaart u telkens een schokkerige sensatie in de ledematen waardoor u slecht slaapt, dan is er misschien meer aan de hand. Bij terugkerende bewegende benen in bed, spreken we over periodic limb movement disorder (PLMD) of in het Nederlands: periodieke ledemaatbewegingsstoornis.
Bij deze slaapstoornis maken de benen en soms ook de armen ongecontroleerde schoppende en schokkende bewegingen terwijl u slaapt. Hoewel u al die activiteit ’s nachts zelf misschien niet eens opmerkt, heeft u er overdag wel last van. Het bewegen zorgt ervoor dat u steeds uit uw diepe slaap ontwaakt, waardoor u niet genoeg uitrust.
PLMD gaat vaak samen met het restless legs syndrome (RLS), maar het is niet hetzelfde. Bij RLS heeft u een irriterend, brandend en kriebelend gevoel in de benen en soms ook in de voeten. De klachten verminderen tijdelijk als u beweegt. Ook wordt PLMD vaker gezien bij onder meer de ziekte van Parkinson, de ziekte van Huntington, sommige vormen van ADHD, narcolepsie en slaapapneu.
(bron: MSNBC BBC Volkskrant)