WhatsApp-fraude, beter bekend als ‘vriend in nood-fraude’, maakt jaarlijks vele slachtoffers met duizenden euro’s schade per persoon. Oplichters doen zich voor als bekenden of familieleden om geld af te troggelen en nemen tegenwoordig zelfs WhatsApp-accounts over. Vandaag lees je hoe je deze vorm van fraude kunt herkennen bij jezelf en anderen, en hoe je er iets aan kunt doen.
De Fraudehelpdesk, een Nederlands instituut met het doel om fraude te voorkomen en slachtoffers te helpen, laat in een persbericht weten dat er een enorme stijging is van het aantal meldingen van fraude via WhatsApp. In 2019 kreeg de instantie ruim 2.600 meldingen van deze vorm van fraude met een totale buit van ongeveer 1 miljoen euro. Dat zijn erg veel meldingen, maar het stelt niks voor bij wat we dit jaar kunnen verwachten. Alleen in april en mei van dit jaar kreeg de Fraudehelpdesk al 3.000 meldingen met weer een totale schade van ruim een miljoen euro. De kans is dus groot dat jij of bijvoorbeeld je ouders er binnenkort aan blootgesteld worden.
Herken fraude via WhatsApp
Fraudeurs op WhatsApp gaan steeds professioneler te werk, waardoor fraude steeds moeilijker te herkennen is. In de meeste gevallen doet de fraudeur zich voor als een bekende zoals een familielid met een nieuw nummer. Met een smoes vertellen ze je waarom ze een ander nummer hebben, zoals een kapotte telefoon of een betalingsachterstand bij de provider. Al vrij snel gaat het gesprek vervolgens over op het feit dat hij of zij een rekening moet betalen, maar dat dit niet lukt en of jij het bedrag even wil voorschieten.
Doordat de fraudeur zich goed inleest op sociale media zoals Facebook en Instagram, lijken de berichtjes net echt. Ze nemen bijvoorbeeld het taalgebruik over en gebruiken dezelfde emoji’s. Om het slachtoffer nog beter te overtuigen, gebruiken ze soms ook informatie uit sociale media berichten zoals belangrijke recente gebeurtenissen. Op die manier komt de fraudeur erg overtuigend over en is hij of zij bijna niet van de echte persoon te onderscheiden. Toch zijn er, naast het nieuwe nummer, nog een aantal zaken die opvallen.
Het gesprek gaat zeer snel over op vrij hoge bedragen van honderden tot enkele duizenden euro’s. Deze moeten met spoed overgemaakt worden naar een rekeningnummer. Er is in de meeste gevallen dus geen legitieme factuur of acceptgiro. Op het moment dat het slachtoffer niet direct betaalt, reageert de fraudeur vaak geïrriteerd en wordt er continue benadrukt dat er haast bij is. Trap hier niet in!
Fraude voorkomen
Om echt zeker te zijn dat het geld niet naar een fraudeur gaat, zijn er een aantal dingen die je kunt doen. Allereerst is het verstandig om te bellen naar het originele nummer van de persoon die vraagt om geld. Is de persoon daadwerkelijk niet te bereiken op het originele nummer, gebruik dan de videobel-functie bij het nieuwe nummer. Laat je nooit overtuigen dat de persoon op dat moment niet kan bellen. Als er echt met spoed grote bedragen voorgeschoten moeten worden, dan is vrijwel iedereen bereid om daar even voor te bellen. Daarnaast hoeft een betaling zelden binnen enkele uren afgerond te worden, dus je hebt de hele dag om met de betreffende persoon te bellen.
WhatsApp overgenomen
Krijg je van een bekend nummer de vraag om geld over te maken? Zelfs dan is het tegenwoordig niet veilig. Fraudeurs gebruiken namelijk verschillende trucjes om WhatsApp-accounts over te nemen en gebruiken die om zich voor te doen als een ander. In deze gevallen geldt opnieuw de zojuist besproken tips. Maak dus nooit zomaar geld over zonder de ander persoonlijk te hebben gesproken en wees extra op je hoede als hij of zij haast lijkt te hebben.
Het is ook belangrijk om er voor te zorgen dat jouw eigen WhatsApp-account niet wordt overgenomen door criminelen. Tijdens de installatie van WhatsApp wordt om een verificatie-code gevraag die via sms naar je mobiele nummer wordt gestuurd. Fraudeurs proberen deze code van je te stelen met een smoesje. Dat doen ze bijvoorbeeld als koper of verkoper op handel-websites zoals Marktplaats en Tweakers. De fraudeur zal beweren dat de code per ongeluk naar jouw mobiele nummer is verstuurd en vraagt je om de code door te sturen. Die code gebruikt hij vervolgens om in jouw WhatsApp-account in te loggen.
Een andere veelgebruikte methode is het afluisteren van voicemails. Deze zijn relatief eenvoudig te kraken door kwaadwillenden, dus als de code naar de voicemail wordt gestuurd, kan een crimineel naar de code luisteren.
Gelukkig is het eenvoudig om jezelf tegen beide vormen te beschermen. Zet allereerst de tweefactor-authenticatie aan in Whatsapp. Dit doe je door de applicatie te openen en klik op Instellingen. Ga vervolgens naar Account -> Verificatie in 2 stappen en klik op Inschakelen. Je wordt gevraagd om een code in te voeren. Deze code mag niet makkelijk te raden zijn voor criminelen (gebruik dus géén geboortedatum, deze is eenvoudig op het internet te achterhalen), maar moet je zelf wel goed kunnen onthouden. Deze code moet je namelijk af en toe invoeren om te bevestigen dat jij nog de gebruiker bent, en is tevens vereist tijdens een nieuwe installatie van WhatsApp.
Ook je voicemail is te beveiligen met een code, maar het verschilt per mobiele provider hoe je dit precies doet. In de meeste gevallen moet je de voicemail bellen zoals je altijd doet en kun je de juiste instellingen vinden door te luisteren naar de geautomatiseerde stem.
Toch slachtoffer geworden?
Ben jij of is iemand in je omgeving toch slachtoffer geworden van fraude via WhatsApp? Doe dan direct aangifte bij de politie. Neem hiervoor contact op met de politie via 0900 – 8844 of doe het online via deze webpagina. Is jouw identiteit gebruikt om fraude bij een ander te plegen? Dan is het helaas niet mogelijk om online aangifte te doen. In dat geval moet je telefonisch contact opnemen met de politie (0900 – 8844).
Naast de aangifte is het belangrijk om direct contact op te nemen met de bank. In sommige gevallen is het mogelijk om het geld terug te boeken als de fraude op tijd wordt ontdekt. Maak daarnaast screenshots van de WhatsApp-gesprekken als bewijs en vergeet niet je WhatsApp-account beter te beveiligen via tweestapsverificatie.
Bron: Computer Idee